Korzyści dla samorządów z reformy to prawie 25 mld zł w 2025 roku

W środę odbyło się posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu, poświęcone projektowi ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (JST). Strona samorządowa pozytywnie zaopiniowała projekt.

„Bez silnych finansów idea samorządności jest zagrożona” – powiedział podczas posiedzenia komisji minister finansów Andrzej Domański. „Przekazaliśmy projekt, toczyły się w jego sprawie rozmowy, dlatego – wsłuchując się w głos samorządowców – chciałbym zadeklarować, że w 2026 r. dokonamy przeglądu funkcjonowania reformy, bazując na danych z roku 2025 i pamiętając, że będzie to rok przejściowy” – dodał.

Zapowiedział także, że „będzie wspierać” trwający przegląd zadań zleconych samorządów, którym zajmuje się specjalny zespół. Minister poinformował, że w budżecie zostanie zwiększona rezerwa ogólna o kwotę 700 mln zł - w związku z postulatami samorządowców dotyczącymi opieki społecznej. Wyjaśnił, że do końca 2029 r. będą stosowane obecne zasady dotyczące równoważenia budżetu samorządów oraz dotyczące zadłużenia.

Po posiedzeniu komisji Domański powiedział PAP, że samorządy zgłaszały ten postulat od początku. "To pozwoli im rozłożyć w czasie proces stabilizacji finansów. Ta reforma, która wejdzie w życie w przyszłym roku, krok po kroku będzie wzmacniać pozycję finansową samorządów, ale wiele z nich będzie potrzebowało czasu, aby dojść do finansowej stabilizacji” – zaznaczył.

Jednocześnie podkreślił, że nie należy obawiać się o wzrost zadłużenia, wynikający z utrzymania obecnych, poluzowanych reguł fiskalnych dla samorządów. „Zadłużenie będzie spadać. Mówimy o korzyściach dla samorządowców rzędu ponad 24, prawie 25 mld zł w przyszłym roku” – powiedział PAP minister finansów. Ministerstwo Finansów doprecyzowało w komunikacie, że po wprowadzeniu ustawy dochody JST wzrosną w 2025 r. o 24,8 mld zł w stosunku do obowiązującego systemu, natomiast w perspektywie najbliższej dekady - o ponad 345 mld zł.

W trakcie posiedzenia komisji Domański zadeklarował także wsparcie samorządów w tym roku. „W Ministerstwie Finansów cały czas pamiętamy o trudnej sytuacji samorządów w 2024 r. Dlatego chciałbym zadeklarować, że do samorządów w tym roku trafi 10 mld zł” – powiedział minister. „Łącznie z m.in. przekazaną już subwencją rozwojową, środkami na podwyżki dla nauczycieli przedszkolnych, pomoc dla samorządów w tym roku wyniesie 17 mld zł” – dodał Domański.

MF zaznaczyło w komunikacie, że Andrzej Domański, wspólnie z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji zapowiedział powołanie specjalnego zespołu, który "zajmie się przeglądem zadań zleconych i ich standaryzacją". Wskazano, że do najważniejszych założeń reformy finansów jednostek samorządu terytorialnego należą m.in "wzmocnienie i ustabilizowanie finansów JST poprzez zwiększenie ich dochodów własnych", oraz to, że "każdy samorząd będzie miał zagwarantowane wyższe dochody niż obecnie, tj. nie mniej niż 4 proc. ale nie więcej niż 10 proc".

W projekcie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego zaproponowano odejście od obecnej zasady, według której dochód samorządów z tytułu PIT i CIT naliczany jest od podatku należnego danej JST. Od przyszłego roku dochody samorządów z PIT i CIT liczone będą jako procent od dochodów podatników danego podatku z terenu danej JST.

Każda z kategorii samorządu terytorialnego, czyli gminy, miasta, województwa oraz miasta na prawach powiatu (tę ostatnią kategorię dodano w projekcie) - będzie miała określony procentowy udział w dochodach podatników PIT i CIT. Poza tym samorządy będą partycypować w podatku pobieranym w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Projektowana ustawa ma wprowadzić - zamiast obecnych części subwencji ogólnej - pojęcie potrzeb finansowych JST, które to potrzeby będą podlegać finansowaniu zwiększonymi dochodami z tytułu PIT i CIT i w mniejszym stopniu subwencją ogólną. W projekcie proponuje się uwzględnianie następujących potrzeb finansowych – wyrównawczych (chodzi o wyrównywanie różnic w dochodach oraz uwzględnienie potrzeb wydatkowych samorządów, oświatowych (obejmujących także edukację przedszkolną), potrzeby rozwojowe (dotyczą inwestycji) oraz potrzeby ekologiczne i uzupełniające. (PAP)

ms/ mmu/ fos/